به گزارش “خط شمال” دکتر محسن احمدپور اظهار داشت: ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، تحت نظر یونسکو، شامل مناطقی هستند که به منظور حفظ تنوع زیستی، مدیریت پایدار منابع و ایجاد تعادل بین فعالیت‌های انسانی و طبیعت شکل گرفته‌اند. این ذخیره‌گاه‌ها که در سراسر جهان گسترده‌اند، نشان‌دهنده هماهنگی میان انسان و محیط‌زیست هستند و به‌عنوان الگوهایی برای توسعه پایدار عمل می‌کنند.
ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران
ایران دارای 13 ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو است. این مناطق دربرگیرنده تنوع زیستی گسترده‌ای از جنگل‌ها، تالاب‌ها و کوه‌ها تا بیابان‌ها هستند و به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص ایران از نظر اقلیمی و محیط‌زیستی، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند. برخی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره ایران عبارتند از:
- پارک ملی گلستان: یکی از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در شمال ایران است که به‌خاطر پوشش جنگلی غنی و گونه‌های جانوری و گیاهی متنوع، مشهور است.
- تالاب میانکاله: در مازندران قرار دارد و یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان مهاجر به شمار می‌رود. میانکاله به‌ویژه برای گونه‌های در خطر انقراض مانند فلامینگوها و پلیکان‌ها اهمیت بالایی دارد.
- ارسباران: در شمال غرب ایران قرار دارد و به دلیل پوشش گیاهی منحصر به فرد و گونه‌های جانوری همچون سیاه‌گوش، از ذخیره‌گاه‌های با ارزش زیست‌کره است.
- حرا در جزیره قشم این ذخیره‌گاه زیست‌کره با درختان حرا و آب‌های شور خلیج فارس، زیستگاه مناسبی برای گونه‌های متنوع دریایی و پرندگان است.
- تالاب ارومیه: یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شور جهان که به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره شناخته می‌شود، اما متاسفانه به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی در معرض خطر خشک شدن قرار گرفته است.
چالش‌های حفاظت از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران
ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران با تهدیدات زیادی مانند تغییرات اقلیمی، گسترش فعالیت‌های کشاورزی و شهری، و آلودگی‌های محیط‌زیستی مواجه هستند. این مسائل باعث کاهش تنوع زیستی و نابودی اکوسیستم‌های مهم می‌شوند. برای حفاظت و حمایت از این مناطق، نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، مشارکت جوامع محلی و به‌کارگیری روش‌های نوین مدیریتی هستیم.
نقش دانشگاه مازندران در حفاظت از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره
دانشگاه مازندران به عنوان بزرگ‌ترین مرکز آموزش عالی در استان مازندران و با توجه به موقعیت خود در نزدیکی ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره‌ای همچون میانکاله، نقش بسیار مهمی در حفاظت از این مناطق دارد. وجود دانشکده علوم دریایی و محیطی این دانشگاه، به‌ویژه رشته علوم و مهندسی محیط‌زیست و اساتید با تجربه این دانشکده، با ارائه پژوهش‌های تخصصی و آموزش‌های لازم در زمینه حفظ و مدیریت منابع طبیعی، می‌توانند نقشی مؤثر در آگاه‌سازی و توانمندسازی جامعه ایفا کند.
پژوهش و توسعه فناوری‌های نوین برای حفاظت از ذخیره‌گاه‌ها
رشته علوم و مهندسی محیط‌زیست دانشگاه مازندران با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و پژوهش‌های علمی، می‌تواند به بررسی و ارائه راهکارهای عملی برای حفاظت از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره بپردازد. پروژه‌های پژوهشی دانشگاه می‌تواند در زمینه‌هایی مانند ارزیابی تأثیرات فعالیت‌های انسانی، بهبود روش‌های نظارت بر تنوع زیستی، و شناسایی آلودگی‌های محیط‌زیستی کاربرد داشته باشد. این پژوهش‌ها همچنین می‌توانند به توسعه سیاست‌ها و استراتژی‌های محلی و ملی برای حفظ این ذخیره‌گاه‌ها کمک کنند.
آموزش و فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی
دانشگاه مازندران می‌تواند با برنامه‌های آموزشی خود، نه تنها دانشجویان بلکه جامعه محلی را با اهمیت ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره آشنا سازد. برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی در زمینه محیط‌زیست و همچنین همکاری با سازمان‌های محلی و بین‌المللی در این حوزه، از جمله فعالیت‌هایی است که می‌تواند به افزایش آگاهی عمومی کمک کند. از طریق آموزش، دانشگاه می‌تواند نسل‌های آینده را به عنوان سفیران حفاظت از محیط‌زیست تربیت کند.
ایجاد شبکه‌های همکاری و توسعه پایدار
یکی دیگر از جنبه‌های مهم نقش دانشگاه مازندران، ایجاد شبکه‌های همکاری با دیگر نهادها و سازمان‌های مرتبط با حفاظت از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره است. دانشگاه می‌تواند با ایجاد پیوند میان جوامع محلی، محققان و مسئولان دولتی، زمینه‌های مشارکت در پروژه‌های توسعه پایدار را فراهم سازد. این همکاری‌ها می‌تواند منجر به تبادل دانش و تجربه‌های موثر در زمینه حفاظت از ذخیره‌گاه‌ها شود.
در نهایت، دانشگاه مازندران با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و تخصصی خود، نقشی کلیدی در حفظ و توسعه ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره استان مازندران و ایران دارد. این دانشگاه به عنوان یک نهاد علمی و پژوهشی می‌تواند با تقویت فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و استفاده از فناوری‌های نوین، گامی مؤثر در مسیر تحقق اهداف پایدار محیط‌زیستی و حفاظت از منابع طبیعی برای نسل‌های آینده بردارد.
