معاویه و اسلاف و اخلافش، محصول دلبستگی به اقتصاد و قدرت بودند. از همین‌رو، توان درک علی، فاطمه و حسنین علیهم‌السلام را نداشتند. آنان ذلیل دنیا بودند و در سودای قدرت و ثروت، مشروع و نامشروع برایشان تفاوتی نداشت.
اما برای امام حسین علیه‌السلام، قدرت و اقتصاد، ابزاری برای زندگی دنیوی بودند، نه هدف آن. او به جامعه و تاریخ پیام داد که انسان نباید اسیر و ذلیل دنیای دیگران باشد. معاویه و پیروانش، مردم را ابزار رسیدن به قدرت و ثروت خود می‌دیدند؛ و هر که را مزاحم منافعشان می‌دیدند، از میان برمی‌داشتند. بزدلان، تسلیم مطامع آنان شدند؛ اما آقای آزادگان، حضرت حسین بن علی علیهماالسلام، تسلیم شدن در برابر چنین مطامعی را با شأن
انسان و انسانیت ناسازگار دانستند.
امام حسین علیه‌السلام فرمودند «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» زیرا ذلّت، شایسته مؤمن نیست. و چون مؤمن به ذلّت تن نمی‌دهد، امام مؤمنان هرگز نمی‌تواند ذلیل باشد. از این‌رو، فرمودند «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» مقام رفیع امامت، با تسلیم شدن در برابر باطل، هرگز جمع نمی‌شود.
اگر روزی مؤمن ناچار به انتخاب شود؛ میان ذلیل مطامع شیاطین تاریخ بودن یا به سوی پروردگار رفتن، بدون تردید انتخاب مؤمن «لقاءالله» خواهد بود «فَلْیَرْغَبِ الْمُؤْمِنُ فِی لِقَاءِ رَبِّهِ مُحِقّاً» پس «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» نه یک شعار، که بیانگر حقیقتی استوار از هویت انسانی و ایمان واقعی است.
خدایا! تو را شاکریم که ما را حسینی آفریدی که گفتنِ «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» را از حسین علیه‌السلام آموختیم.
یادداشت: عابدین مؤمنی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
