به گزارش “خط شمال” غسل کردن، خواندن دو رکعت نماز، قرآن به سر گرفتن و اقامه ۱۰۰ رکعت نماز جزو اعمال مشترک شب‌های قدر است. اما برای شب بیست یکم رمضان اعمال مستحبی ویژه‌ای نیز توصیه شده است.
بر اساس منابع دینی فضیلت شب بیست و یکم از شب نوزدهم بیشتر است پس باید اعمال مشترک شب‌های قدر را با توجه بیشتری انجام دهیم. در روایات درباره غسل و احیا و تلاش در عبادت در این شب و شب بیست و سوم تاکید شده و آمده است که شب قدر در میان یکی از این دو شب است و در چند روایت وقتی که از معصوم(ع) خواستند تا معین کنند که شب قدر، در میان کدام یک از این دو شب است، معین نکردند، بلکه فرمودند: «ما ایسر لیلتین فیما تطلب»؛ احیای هر دو شب، برای آنچه می‌خواهی مشکل نیست.
در کتاب مفاتیح‌الجنان برای شب بیست و یکم ماه رمضان اعمال و آدابی ذکر شده است که عمل به آنها می‌تواند انسان را در کسب هرچه بیشتر فیوضات این شب بزرگ یاری کند که در ادامه آمده است.
اعمال مخصوص شب بیست و یکم ماه رمضان
اعمال این شب بر دو بخش است، بخش اول دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است و بخش دوم اعمال مخصوص شب بیست و یکم، که به این شرح است:
دعاهای شب ۲۱ رمضان
اول؛ دعایی است که در مصباح المتهجد و کافی نقل شده است که در شب بیست و یکم خوانده شود:
یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهارِ وَ مُولِجَ النَّهارِ فِی اللَّیْلِ وَ مُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنْ الْحَیِّ یا رازِقَ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ لَکَ الاْسْماءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاءُ وَالا لآءُ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی هذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَداءِ وَ رُوحی مَعَ الشُّهَداءِ وَ اِحْسانی فی عِلِّیّینَ وَاِساَّئَتی مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لی یَقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی وَ اِیماناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنّی وَ تُرْضِیَنی بِما قَسَمْتَ لی وَ آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَ ارْزُقْنی فیها ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاْنِابَةَ وَ التَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ .
دوم؛ مرحوم شیخ کفعمی از سید بن باقی نقل کرده است که در شب بیست و یکم این دعا خوانده شود:
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاقْسِمْ لی حِلْماً یَسُدُّ عَنّی بابَ الْجَهْلِ وَ هُدیً تَمُنُّ بِهِ عَلَیَّ مِنْ کُلِّ ضَلالَةٍ وَغِنیً تَسُدُّ بِهِ عَنّی بابَ کُلِّ فَقْرٍ وَ قُوَّةً تَرُدُّ بِها عَنّی کُلَّ ضَعْفٍ وَ عِزّاً تُکْرِمُنی بِهِ عَنْ کُلِّ ذُلٍّ وَ رِفْعَةً تَرْفَعُنی بِها عَنْ کُلِّ ضَعَةٍ وَاَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنّی کُلَّ خَوْفٍ وَ عافِیَةً تَسْتُرُنی بِها عَنْ کُلِّ بلاءٍ وَ عِلْماً تَفْتَحُ لی بِهِ کُلَّ یَقینٍ وَ یَقیناً تُذْهِبُ بِهِ عَنّی کُلَّ شَکٍّ وَ دُعاءً تَبْسُطُ لی بِهِ الاْجابَةَ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ هذِهِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ السّاعَةِ یا کَریمُ وَ خَوْفاً تَنْشُرُ لی بِهِ کُلَّ رَحْمَةٍ وَ عِصْمَةً تَحُولُ بِها بَیْنی وَبَیْنَ الذُّنُوبِ حَتّی اُفْلِحَ بِها عِنْدَ الْمَعْصُومینَ عِنْدَکَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
سوم؛ تاکید بر صلوات و دعا برای فرج
شیخ مفید فرموده: در این شب صلوات بسیار فرست و در نفرین بر ستم‌کنندگان به آل محمّد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و لعن فرستادن بر قاتل امیرالمومنین (علیه‌السلام) سعی و کوشش کن.
روایت شده: که حماد بن عثمان در شب بیست‌ویکم به زیارت امام صادق (علیه‌السلام) آمد، حضرت پرسید: غسل کرده‌ای؟ عرض کرد: آری، فدایت شوم؛ پس حضرت حصیری خواست و حمّاد را به نزدیک خود طلبید و مشغول نماز شد و پیوسته نماز خواند و حمّاد هم در کنار حضرت نماز می‌خواند تا از نمازهای خود فارغ شدند؛ آنگاه امام صادق (علیه‌السلام) دعا کرد و حمّاد آمین گفت تا سپیده دمید.
سپس آن حضرت اذان و اقامه گفت و بعضی از خدمتکاران خود را خواست و جلو ایستاد و نماز صبح خواند؛ در رکعت اول پس از سوره «حمد»، سوره «قدر» و در رکعت دوم بعد از سوره «حمد»، سوره «توحید» را خواند و پس از نماز مشغول تسبیح و تحمید و تقدیس و ثنای حق و صلوات بر پیامبر و دعا برای مردان و زنان مؤمن و مسلمان شد؛ سپس سر به سجده گذاشت و به اندازه یک ساعت به جز صدای تنفس صدایی از آن حضرت شنیده نشد، پس از آن این دعا را خواند: «لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ مُقَلِّبَ القُلُوبِ وَ الأَبْصارِ» تا آخر دعا که در کتاب «اقبال» آمده است.
شیخ کلینی روایت کرده: که امام باقر (علیه‌السلام) در شب‌های بیست‌ویکم و بیست‌وسوم تا نیمه شب دعا می‌خواند و پس از آن شروع به خواندن نماز می‌کرد.
اعمال دهه سوم رمضان
از شب بیست و یکم، دهه آخر ماه رمضان شروع می‌شود که بسیار پرارزش و مغتنم است، در هر شب از شب‌های این دهه، غسل مستحب است و روایت شده است: حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در هر شب این دهه غسل می‌کرد؛ و نیز اعتکاف در این دهه استحباب و برتری و مزیت بسیار دارد و بهترین اوقات برای اعتکاف این دهه است و روایت شده: که اعتکاف در این دهه برابر دو حج و دو عمره ثواب دارد.
بنای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) این بود که چون دهه آخر ماه رمضان می‌شد، در مسجد اعتکاف می‌کرد؛ چادری مویین برای آن حضرت می‌زدند و آن جناب کمر عبادت را محکم می‌بست و بستر خواب را به هم می‌پیچید.
و آگاه باش که در چنین شبی در سال چهلم شهادت مولایمان حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) واقع شد و در این شب غصّه‌های آل محمّد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و شیعیانشان تازه می‌شود و روایت شده: که در آن شب مانند شب شهادت امام حسین (علیه‌السلام) سنگی از روی زمین برداشته نشد، مگر آنکه زیر آن خون تازه بود.
